Tiếng Lào có nhiều từ liên quan đến xôi như “mà khậu”, nghĩa là lấy gạo ngâm trong nước vài giờ trước khi nấu. Hoặc từ “nựng khậu”, nghĩa là lấy gạo đã ngâm đem bỏ vào chõ hấp hoặc chum rồi đặt vào nồi hấp trên bếp. Từ “xuồi khậu”, “vi khậu” có nghĩa là đổ xôi đã nấu chín ra mâm, lấy đũa bếp xới lên cho đều để hơi nóng bay hết, sau đó cho xôi vào “típ khậu” (là những cái giỏ lớn, nhỏ khác nhau để chia xôi theo khẩu phần từng người).
Món xôi nếp của người Lào
Thức ăn cùng với xôi gồm có cá, thịt bò, thịt trâu, thịt lơn, thịt vịt và các loại rau khác. Thức ăn quan trọng nhất là “cheo” (một loại nước chấm truyền thống của Lào). Có nhiều loại “cheo” khác nhau nhưng người Lào thích nhất là loại “cheo pa đẹt” (giống mắm nêm của người Việt). Trong mỗi bữa ăn, nếu thiếu “cheo” thì cảm thấy ăn không ngon miệng. “Cheo” dùng để chấm rau. Nếu không có thức ăn, có thể ăn xôi với “cheo” cũng ngon và no bụng vậy.
Ngoài “cheo”, trong bữa ăn trưa thường có “tăm mạc hùng”, một loại nộm của người Lào. Đây là món ăn được ưa thích bậc nhất của người Lào. Hầu như lúc nào, ở đâu người ta cũng ăn “tăm mạc hùng”; Ăn cơm với “tăm mạc hùng”, nhậu với “tam mặc hùng”, tiệc tùng cũng có “tam mạc hùng”, các cô cậu học trò, sinh viên rủ nhau đi ăn quà vặt cũng ưu chuộng “tam mạc hùng”.
