GN – “Khuôn dấu những tự viện đã được cấp vẫn lưu hành bình thường”. Đó là khẳng định chắc chắn của TT.Thích Đức Thiện, Phó quản trị kiêm Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự (HĐTS) GHPGVN với Báo Giác Ngộ trong nội dung trả lời phỏng vấn về hướng giải quyết và xử lý của Trung ương Giáo hội nhân việc cơ quan chức năng Quảng Bình ra thông tin tịch thu khuôn dấu đã được cấp cho những chùa trên địa phận tỉnh.
HT.Thích Như Tín trao quyết định hành động chùa Phước Ân và khuôn dấu chùa đến HT.Thích Minh Trí – Ảnh: Q.H
Trung tuần tháng 6-2020, Giác Ngộ online nhận được phản ánh và đã đăng bản tin về việc cơ quan Công an tỉnh Quảng Bình nhu yếu những chùa trên địa phận tỉnh nộp lại con dấu chùa đã được cấp trước đó. Bản tin này được dư luận rất quan tâm, nhất là trụ trì những tự viện trong cả nước.
Theo đó, Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (PC 64) thuộc Công an tỉnh Quảng Bình đã gửi thông tin về những chùa trên địa bàn, yêu cầu giao nộp con dấu trong ngày 18-6-2020 tại Trung tâm Hành chính Công an tỉnh (9 Quang Trung, P.Đồng Hải, TP.Đồng Hới). Nếu không sẽ bị xử lý theo lao lý của pháp luật.
Về việc thu hồi, văn bản thông tin của PC 64 Quảng Bình dẫn Nghị định số 99/2016/NĐ-CP ngày 1-7-2016 của nhà nước về quản trị và sử dụng con dấu cùng Công văn số 5444/C06-P5 ngày 26-11-2019 của Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội tương quan đến mẫu con dấu.
Cụ thể, phòng này cho biết, địa thế địa thế địa thế căn cứ theo pháp luật tại khoản 14, Điều 2, Luật Tín ngưỡng, tôn giáo thì “cơ sở tôn giáo gồm chùa, nhà thờ, nhà nguyện, thánh thất, thánh đường, trụ sở của tổ chức triển khai triển khai triển khai triển khai triển khai tôn giáo, cơ sở hợp pháp khác của tổ chức tôn giáo”. Theo quan điểm của Ban Tôn giáo Chính phủ, cơ sở tôn giáo là cơ sở vật chất và không là chủ thể đứng ra triển khai bất kể lao lý nào tương quan đến tổ chức, sinh hoạt tôn giáo, hoạt động giải trí giải trí giải trí giải trí tôn giáo nên không phải là tổ chức tôn giáo hoặc tổ chức tôn giáo trực thuộc. Vì vậy cơ sở tôn giáo (như chùa, nhà thờ…) không thuộc đối tượng người dùng được sử dụng con dấu theo lao lý tại Nghị định số 99/2016/NĐ-CP.
Trước yếu tố tương quan ở địa phương, HT.Thích Tánh Nhiếp, UVTT HĐTS, Trưởng ban Trị sự GHPGVN tỉnh Quảng Bình trả lời báo Giác Ngộ hôm 17-6-2020 rằng, thông tin trên không gửi cho Ban Trị sự tỉnh, tuy nhiên Hòa thượng cũng đã nắm rõ nội dung. Theo Hòa thượng Trưởng BTS GHPGVN tỉnh Quảng Bình, việc những chùa được phép làm khuôn dấu của tự viện là căn cứ thông báo, hướng dẫn của Trung ương Giáo hội. Do đó, việc tịch thu theo những nghị định mới cũng cần chờ thông báo của Trung ương Giáo hội.
HT.Thích Tánh Nhiếp cho biết tại thời gian trên, những chùa tại tỉnh Quảng Bình vẫn liên tục sử dụng khuôn dấu đã được cấp hợp pháp cho tới khi có thông báo hướng dẫn đơn cử về yếu tố này của Trung ương Giáo hội, để có sự đồng nhất và bình đẳng trên những tỉnh, thành phố trong cả nước.
Trong Hội nghị Ban Thường trực HĐTS GHPGVN tại Thành Phố Hồ Chí Minh ngày 10-7, yếu tố cấp và sử dụng con dấu của những chùa cũng được đặt ra. Ngay sau hội nghị, PV Giác Ngộ liên tục có trao đổi với HT.Thích Tánh Nhiếp và được biết, HĐTS sẽ có liên hệ thao tác với phía Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Công an để thống nhất. Riêng tại Quảng Bình, sau bản tin đăng báo Giác Ngộ, ngành chức năng tỉnh này không nhắc lại việc thu hồi. Còn quan điểm của Hòa thượng Trưởng BTS Phật giáo tỉnh Quảng Bình thì cho rằng, chùa cần có con dấu tròn để thuận tiện trong những hoạt động Phật sự phong phú của mình.
Đồng quan điểm đó, ĐĐ.Thích Huệ Phát, Chánh Thư ký BTS GHPGVN tỉnh Tiền Giang san sẻ với PV Giác Ngộ rằng, việc cấp dấu tròn cho chùa để tránh việc trá hình chùa để lừa đảo từ những thành phần bất hảo. Theo Đại đức, đơn cử như trong yếu tố hoạt động xây chùa, từ thiện, khi đưa ra văn bản lôi kéo đến Fan Hâm mộ Phật tử, con dấu tròn sẽ là căn cứ chứng thực.
ĐĐ.Thích Huệ Phát cũng nói, với những hoạt động phong phú của một ngôi chùa, từ đối nội tới đối ngoại, việc có con dấu như đã cấp trước kia là hợp lý. Tuy nhiên, những vướng mắc như “chùa là cơ sở tôn giáo” đã làm khó việc cấp con dấu cho những chùa mới thành lập. Nói đến việc thu hồi, Đại đức cho hay, đây là ưu tư của những chùa và cần sớm có thống nhất từ Trung ương Giáo hội với những cấp chính quyền, để tự viện yên tâm.
Cũng theo ghi nhận tại Hội nghị Tăng sự toàn nước năm 2020, diễn ra ở Hà Nam hôm 24-7 qua, đại biểu những tỉnh thành cũng đặt ra yếu tố này, bày tỏ sự chăm sóc và quan điểm đề xuất cần sớm có Tóm lại cụ thể. Với sự bức thiết của con dấu những chùa, Giác Ngộ liên hệ TT.Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký HĐTS GHPGVN ngay sau Hội nghị Tăng sự toàn quốc 2020 và khóa Bồi dưỡng nhiệm vụ Thư ký, Văn phòng do Giáo hội tổ chức. Thượng tọa cho biết:
– Về yếu tố con dấu của những cơ sở tự viện thuộc GHPGVN (chùa, tổ đình, tịnh xá, thiền viện, tu viện, tịnh viện, tịnh thất, niệm Phật đường), sau khi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo có hiệu lực thực thi hiện hành từ 1-1-2018 đã phát sinh vấn đề. Cụ thể, theo luật này, cơ sở tự viện của Giáo hội không phải là tổ chức tôn giáo trực thuộc, do vậy, căn cứ khoản 7, Điều 13, Nghị định 99/2016/NĐ-CP của nhà nước về quản trị và sử dụng con dấu – chỉ có tổ chức và tổ chức tôn giáo thường trực mới được cấp, sử dụng con dấu (dấu tròn).
Theo Hiến chương GHPGVN tu chỉnh lần thứ VI, tại Điều 57, cơ sở tự viện là gia tài của Giáo hội. Do đó, những cơ quan coi đó là tài sản vật chất, chứ không phải tổ chức tôn giáo trực thuộc. Về vấn đề này, năm 2011, Ban Tu chỉnh Hiến chương của Giáo hội có dự kiến ý kiến đề nghị tu chỉnh Điều 57 với nội dung: “Đơn vị cơ sở của GHPGVN là chùa, tổ đình, tịnh xá, thiền viện, tu viện, tịnh viện, tịnh thất, niệm Phật đường (gọi chung là tự viện) là tổ chức thường trực đặt dưới sự quản trị của những cấp Giáo hội”. Tuy nhiên, nội dung này sau đó vẫn giữ nguyên như bản Hiến chương GHPGVN tu chỉnh lần thứ 5.
Vì vậy, lúc bấy giờ những chùa khi đăng ký xin cấp con dấu đã không được những cơ quan chấp thuận. Một số tỉnh như Quảng Bình đã có văn bản tịch thu con dấu đã cấp của những chùa.
* Thưa Thượng tọa, vừa qua, được biết trong cuộc họp Ban Thường trực HĐTS, những địa phương có đặt vấn đề này?
– Thực ra, một số Ban Trị sự địa phương như Thanh Hóa đã phản ánh từ năm 2019. Ngay sau khi nhận thông tin, Ban Thường trực HĐTS đã có những trao đổi và thao tác với Ban Tôn giáo nhà nước cũng như Bộ Công an về vấn đề con dấu của những cơ sở tự viện thuộc Giáo hội.
Trên cơ sở đó, việc xin cấp con dấu mới cho những cơ sở tự viện, Giáo hội sẽ tiếp tục thao tác với những bộ, ban ngành để tìm giải pháp thực hiện. Đối với những con dấu đã cấp cho những cơ sở tự viện thì vẫn lưu hành bình thường.
Ban Tôn giáo nhà nước đã thống nhất là căn cứ theo luật, khi cơ sở tự viện không phải là tổ chức tôn giáo trực thuộc thì không được cấp con dấu. Nhưng luật không có lao lý nào lao lý phải tịch thu những con dấu đã cấp. Thực tế các địa phương chưa thực thi việc tịch thu con dấu của các tự viện (kể cả tỉnh Quảng Bình cũng chưa thực hiện, mặc dầu có văn bản thu hồi).
* Theo Thượng tọa, khuôn dấu tròn có thiết yếu và cần như thế nào cho các tự viện?
– Con dấu tròn cần thiết với các cơ sở tự viện trong các giao dịch hành chính thông thường, nhất là khi xin phép xây dựng, trùng tu cơ sở tự viện theo yêu cầu của các luật liên quan như Luật Xây dựng… Thực tế, các hoạt động tôn giáo diễn ra trực tiếp tại các cơ sở tự viện với khá đầy đủ các nội dung chịu sự điều chỉnh theo pháp luật của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, do đó theo tôi cần thiết phải cấp con dấu tròn cho các cơ sở tự viện thuộc GHPGVN.
* Vậy, với vướng mắc đơn cử này, Thượng tọa có ý kiến hay giải pháp gì không?
– Để giải quyết vấn đề này, có hai hướng. Trước mắt, những con dấu đã được cấp cho các cơ sở tự viện của Giáo hội vẫn được lưu hành bình thường, tính pháp lý vẫn đảm bảo. Nghĩa là không triển khai việc thu hồi con dấu của cơ sở tự viện đã được cấp. Đối với các cơ sở tự viện chưa được cấp con dấu, muốn đề nghị cấp con dấu thì phải thành lập Ban Hộ tự hoặc Ban Quản trị tự viện, vì theo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, các tổ chức này được xem là các tổ chức tôn giáo trực thuộc; theo đó, được cấp con dấu theo quy định của Nghị định 99/2016/NĐ-CP (cấp con dấu cho Ban Hộ tự, Ban Quản trị của các cơ sở tôn giáo – PV).
Về lâu dài, Ban Thường trực HĐTS sẽ tiếp tục làm việc với các cơ quan chức năng để thống nhất và triển khai sửa đổi, tu chỉnh Hiến chương tại Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc kỳ IX (năm 2022) cho tương thích với các quy định của các bộ luật hiện hành.
* Xin chân thành cảm ơn Thượng tọa!
Tấn Khôi – Hữu Tình
Cần sớm có giải pháp hợp lý
Các quy định của GHPGVN ban hành theo Hiến chương GHPGVN và trong các kỳ Đại hội bổ sung, sửa đổi theo đúng Luật Phật và không trái với pháp luật Nhà nước quy định.
Trước khi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 có hiệu lực từ 1-1-2018 thì các cơ sở Phật giáo đã được cơ quan công an cấp con dấu, mọi việc liên quan hành chánh và hoạt động tại tự viện đều cần con dấu. Người đại diện, quản lý của tự viện là người chịu trách nhiệm quản lý con dấu và có quyền sử dụng con dấu để thực hiện các thủ tục hành chánh đối với hoạt động và sinh hoạt tôn giáo tại cơ sở (quy y phái, giấy xuất gia, thọ giới, đơn xin tổ chức sự kiện, đơn khiếu nại, tố cáo, đăng ký sinh hoạt đạo tràng, đăng ký lễ hội,…), để xác nhận với các cấp chính quyền sở tại và hệ thống tổ chức Phật giáo các cấp trực thuộc tổ chức GHPGVN.
Luật Tín ngưỡng, tôn giáo xác định rõ tư cách pháp nhân của tổ chức tôn giáo, như vậy Luật nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của tổ chức tôn giáo ở cấp Trung ương, hệ thống xuyên suốt của tổ chức thống nhất về hoạt động quản lý, đảm bảo thực hiện chính sách, pháp luật về tín ngưỡng tôn giáo, nhằm giảm tải công việc cho nhà nước và chính quyền địa phương các cấp, đó là một sự tiến bộ.
Một vấn đề bất cập ở đây là nội dung trong các chương của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 chỉ nêu nhiều đến tổ chức tôn giáo (nghĩa là GHPGVN và các cấp trực thuộc) mà ít nói đến cơ sở tôn giáo (tự viện). Chính vì vậy, các cơ quan chức năng có thể căn cứ vào các quy định trong Luật mà đưa ra các thông báo liên quan đến cơ sở tôn giáo có thể chưa hợp lý.
Một điều đáng nói là nội dung Luật nhà nước luôn có tính chung chung, thuật ngữ cô đọng, nên việc triển khai thực hiện Luật cần có các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành. Ở khoản 2 Điều 56 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016 quy định “Tài sản của cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo phải được quản lý, sử dụng đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật”. Theo tôi hiểu thì con dấu cũng là tài sản của tự viện, sử dụng phù hợp với quy định của pháp luật và Giáo hội.
Nói chung, GHPGVN là tổ chức điều hòa hợp nhất các hệ phái Phật giáo cả nước, thống nhất ý chí và hành động, thống nhất lãnh đạo và tổ chức, nhiệm vụ hộ trì hoằng dương Phật pháp, tôn trọng và duy trì các truyền thống hệ phái Phật giáo hoạt động đúng Chánh pháp và tham gia xây dựng và bảo vệ đất nước, phục vụ dân tộc, góp phần xây dựng an lạc, hòa bình cho thế giới như trong Hiến chương GHPGVN đã nêu.
Vì vậy, đối với sự chênh lệch giữa Luật Phật và pháp luật Nhà nước quy định, cần trình bày ở hội nghị cấp cao để tìm tiếng nói chung, sự thống nhất cũng như tu sửa, bổ sung điều luật sao cho hợp lý nhất, đảm bảo tính đồng thuận cao khi triển khai thực hiện các quy định của pháp luật Nhà nước.
Thích nữ Huệ Liên
(Cử nhân Luật)
