Bổng lộc từ vị trí và độc quyền thì chỉ có ở 1 số ít vị trí thôi, rủi ro đáng tiếc đáng tiếc cả về pháp luật, uy tín và đạo đức. Gom tiền góp vốn góp vốn đầu tư chứng khoán, hùn vốn cùng nhau đầu tư bất động sản, làm thêm những việc làm có tương quan với nghành mình đang phụ trách… là cách mà nhiều người công chức đang làm.
> Lương công chức không đủ trả công người giúp việc
Lương công chức đang là vấn đề nóng hiện nay, chẳng thế mà chỉ 1 bài đăng lên mà có đến mấy trăm ý kiến phản hồi trong vài ngày. Tôi cũng xin san sẻ vài ý kiến của người trong cuộc.
Tôi vốn là công chức nhà nước, ở một cơ quan cấp Bộ, cũng giữ chức vụ đến phó trưởng phòng. Bằng cấp cũng đến thạc sĩ, quy hoạch cấp ban, cấp vụ những loại đủ cả. Vì ở cấp Bộ nên tôi cũng biết đến gánh nặng ngân sách là thế nào, nên tôi cũng không mong đợi ở việc tăng lương.
Thực tế lương cỡ phó phòng, 13 năm làm việc, thông số khoảng chừng chừng 3,33 gì đó, Tóm lại là 4-5 triệu/tháng ở Hà Nội, nếu những khoản cả năm trung bình khoảng 6 triệu đồng/tháng. Kể cũng đã là sự bằng lòng của nhiều người, cộng lương của cả vợ chồng cũng tạm bảo vệ sinh hoạt hàng ngày với 2 con nhỏ ở mức gần tối thiểu.
Các bạn cũng hoàn toàn hoàn toàn có thể tính, với khoản nợ mua đất làm nhà tạm, hoặc căn hộ căn hộ cao cấp cao cấp chung cư khoảng 400-500 triệu thì liệu bao nhiêu năm mới để dành đủ để trả nợ, trong khi mọi chi tiêu sinh hoạt hàng ngày tăng nhanh hơn cả lương.
Về việc làm ở cơ quan NN như những bạn cũng biết, theo quy luật 80/20 rất thông dụng trong mọi tổ chức, trên mọi quốc gia: nghĩa là 20% cá thể thì tạo ra 80% giá trị của tổ chức triển khai triển khai đó. Còn số 80% còn lại thì chỉ tạo ra 20% giá trị (kể cả về kinh tế tài chính và giá trị góp phần XH).
Một quy luật nữa là “nước chảy chỗ trũng”, tức là ai làm được việc thì tất yếu được giao nhiều việc, làm suốt ngày không hết, chưa hết việc cũ thì đã đến việc mới. Vì vậy, không kinh ngạc nếu nhiều bạn kêu bận rộn suốt ngày, trong khi 1 số ít ít thì ngồi chơi mãi cũng buồn.
Còn tất nhiên, những cơ quan đang dôi dư biên chế thì phải chia nhau việc để cho có việc mà làm, có nơi một việc còn phải chia ra nhiều phòng, ban để có thêm ít chức danh trưởng, phó để cho anh chị em có động lực phấn đấu! Cơ quan có thu nhập thấp thì cũng có chút “danh” bù lại.
Còn người ít được việc thì tất yếu được giao ít việc, nhất là những việc làm sai, làm chậm cũng chẳng chết ai, không gây hậu quả nghiêm trọng là được! Mà trong những cơ quan NN thì tỷ suất người này không ít, mà không hề có nguyên do gì để đưa ra khỏi tổ chức được, vì họ làm ít thì sẽ không sai sót, không kỷ luật và nghiễm nhiên đợi đến hẹn lại lên lương, đủ năm thì về hưu, họ rảnh rỗi nên có thời hạn tính chuyện làm thêm. Chưa kể một số ít ít người rất “thông minh”, nên họ có điều kiện kèm theo kèm theo để nhiều chỉ huy biết đến và chú ý cất nhắc mỗi khi có dịp cất nhắc, bổ nhiệm.
Như vậy, những bạn cứ kỳ vọng “tinh giản biên chế” để tăng lương chỉ là tương lai xa vời, có lẽ rằng rằng 15-20 năm nữa thì cũng sắp hết đời mình rồi. Và lúc đó có lẽ chính chúng ta sẽ là người phải tinh giản tiên phong vì đã ngồi quá lâu trong một cỗ máy trì trệ nên đầu óc bị chai cứng, ù lì và trái tim thì vô cảm mất rồi!
Một điều rất quan trọng so với cơ quan cấp TW như chỗ tôi thì trình độ và tận tâm của cán bộ rất quan trọng và ảnh hưởng tác động rất lớn đến hoạt động giải trí KT-XH trong cả nước, có thể làm lợi hoặc gây hại cho cả XH trong nhiều năm. Thế nhưng nếu cán bộ thuộc diện “con ông cháu cha”, hoặc vào làm cấp Bộ để lấy oai và tính chuyện mưu lợi cá nhân thì mặc dầu có thể rất có khả năng, nhưng tâm lý dành cho việc làm không được mấy, thì chuyện 1 Luật, Nghị định, Thông tư vừa mới phát hành đã phải sửa là chuyện thường và rất phổ biến.
Nếu giả sử lương công chức ở cấp Bộ cao hơn cấp tỉnh, huyện 2-3 lần thì chuyện gì sẽ xảy ra: không đời nào! Vì phải “công bằng” chứ, nhất là lực lượng an ninh, quốc phòng, giáo viên, bác sĩ, cán bộ ở những cấp tỉnh, huyện ở nơi vùng sâu, vùng xa sẽ không hề chấp nhận. “Vì cớ gì mà mấy anh ở Hà Nội, ngồi phòng lạnh, đi công tác thao tác bằng ôtô, máy bay lại hưởng lương cao thế!” Vậy thì đừng có mơ hão nhé!
Thế nhưng nhiều công chức sao vẫn phong phú và sung túc? Có nhà cửa đàng hoàng, xe hơi, cuối tuần đi picnic, ăn ở nhà hàng sang trọng? Vậy họ kiếm tiền bằng cách nào? Tôi thấy nhiều người công chức có mấy cách kiếm tiền và làm giàu thế này:
– Gom tiền đầu tư sàn chứng khoán (rất tiếc “thời oanh liệt nay còn đâu”, nhiều người còn mất tiền vì “chơi” chứng khoán – làm gì có chuyện “chơi” mà có tiền!).
– Hùn vốn cùng nhau đầu tư bất động sản, phải là người có quan hệ thì mới biết được thông tin quy hoạch, thị trường, và tất yếu phải có vốn tương đối mới có thể trụ được (điều này thì ít người có được).
– Bổng lộc từ vị trí và đặc quyền thì chỉ có ở một số vị trí thôi, và gắn với nghĩa vụ và trách nhiệm và rủi ro cả về pháp luật, uy tín và đạo đức. Còn nếu không, tiền phong bì đi họp, hội nghị thì chẳng đáng là bao (mặc dù số cuộc họp của những cơ quan TW, cấp tỉnh hàng tháng thì nhiều không kể xiết).
– Làm thêm những công việc có tương quan với nghành nghề dịch vụ mình đang phụ trách, vì vị trí công tác có điều kiện có được thông tin, đặc quyền, có mối quan hệ rộng và được các đối tác chiến lược vì nể và mong “có qua có lại”. Một số người có doanh nghiệp “sân sau” thì làm rất thuận lợi, có khi chỉ “bán hợp đồng” xong là có phần trăm liền.
– Hoặc có người hùn vốn với bè bạn đang kinh doanh thương mại thương mại thương mại gì đó, đây là cách khá thông dụng và tương đối lương thiện. Nhưng cũng phải có tiền và chút ít kinh nghiệm, hoặc bỏ thời hạn làm thêm trong giờ, ngoài giờ… Như bác sĩ khám tư, tư vấn, cộng tác viên, môi giới nhà đất… Họ cũng phải bán thời gian và chất xám để kiếm tiền trang trải cuộc sống.
Vậy mà bạn nào đó cứ mong chờ ở Nhà nước để tăng lương sao? Có phải viển vông quá không? Mấy giải pháp các bạn nêu đã xưa như… 20 năm trước rồi, ai mà chả biết!
Còn tôi, vì không phải diện “con ông cháu cha”, cũng chỉ cặm cụi làm công việc trình độ mong góp phần chút gì cho XH, mặc dầu đều biết thu nhập cũng chẳng tăng thêm chút nào. Nhưng mãi thấy cũng nản, vì đồng đội cán bộ họ có đời sống của họ, làm thế nào nhu yếu họ toàn tâm toàn ý cho công việc được? Mình có trả lương cho họ được đâu? Mà phấn đấu lên lãnh đạo cũng có sức ép rất nặng nề. Lãnh đạo còn vất vả hơn nhân viên nhiều (tất nhiên là tùy vị trí và từng cơ quan), thu nhập có cao hơn (tất nhiên không phải từ lương) nhưng gắn liền là rủi ro về nhiều mặt và cả mặt lương tâm và đạo đức nữa.
Vậy là tôi quyết định hành động nghỉ việc Nhà nước, trả lại chức “phó phòng” để làm “thảo dân”. Tôi đi làm kinh doanh theo mạng (KDTM – hay kinh doanh đa cấp). Vào nghành nghề dịch vụ này, tôi mới thấy một trong thực tiễn đây là công việc mà rất nhiều người có thể tranh thủ trong giờ, ngoài giờ để làm thêm và có thêm thu nhập. Nhưng lúc bấy giờ một số báo chí, dư luận XH đang lên án các công ty lừa đảo, lợi dụng, và nhiều người đánh đồng toàn bộ các công ty KDTM đều là lừa đảo.
Tôi thấy rằng KDTM chân chính và đúng nghĩa không hề đơn giản, không dễ kiếm tiền và giàu có như người ngoài thường lầm tưởng. Ở đó là sự đổi khác bản thân, đổi khác tư duy, kiên trì học hỏi, chuyển hóa mọi sự kỳ thị, phản đối trở thành nhận thức đúng đắn của mọi người về loại sản phẩm và ngành kinh doanh. Phải tự mình đổi khác từ cách suy nghĩ, nói năng, nghệ thuật giao tiếp, đến việc làm gương cho người khác, lôi cuốn nhân tâm, huấn luyện và đào tạo con người và dẫn dắt, khuyến khích động viên người khác, mang lại giá trị quyền lợi thực sự cho họ thì mới có thể có được thu nhập xứng danh và bền vững. Quan trọng nhất là tự chịu trách nhiệm về chính đời sống và thành công xuất sắc của mình, thao tác bằng khối óc của chính mình mà không được cho phép bất kể đặc quyền, khuyến mại và sự sắp xếp nào của người khác.
Cuối cùng, tôi muốn gửi đến các bạn đang than thở, trách móc số phận, trách móc thực trạng và đổ lỗi cho những người khác một câu nói nổi tiếng của Jim Jonh – nhà hùng biện nổi tiếng người Mỹ: “Hãy dành cho người khác quyền trao tương lai vào tay người khác, nhưng đừng dành cho mình!”.
Nguyễn Hữu Hiệp
