Ở làng nghề có tuổi đời hơn 300 năm, những đôi bàn tay chai sần, gân guốc với thời hạn vẫn cứ thoăn thoắt, tỉ mỉ cắt từng mảnh giấy, nhuộm từng cánh hoa với khát vọng tiếp tục lưu giữ nghề truyền thống.
Làm hoa giấy tại cơ sở Nguyễn Hóa
“Xanh xanh, đỏ đỏ, vàng vàng/ Cứ đến tháng Chạp cả làng làm hoa” là câu ca dao nổi tiếng về ngôi làng hoa giấy Thanh Tiên nằm ở hạ lưu dòng sông Hương, thuộc xã Phú Mậu, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế.
Theo những nghệ nhân làm hoa giấy trong làng kể lại, do xứ Huế là nơi có khí hậu khắc nghiệt, thời tiết bất thường, không có sẵn hoa tươi để dâng cúng nơi những đền miếu, nhất là vào mùa mưa lụt triền miên, hoa không nở kịp, người dân làng Thanh Tiên đã nghĩ ra cách làm hoa giấy, trước là để dâng cúng thần linh, tổ tiên, sau là để trang hoàng nhà cửa trong những ngày tết. Lâu dần, nghề làm hoa tăng trưởng và Thanh Tiên trở thành làng nghề làm hoa giấy nổi tiếng ở đất kinh kỳ.
Hoa giấy Thanh Tiên có hai loại: hoa ngũ sắc, bắt đầu được làm từ tháng 10, hầu hết cắm Trang Ông, Trang Bà, Táo quân, bàn thờ, chùa chiền… và hoa sen được làm quanh năm để trang trí. Tất cả những quy trình làm hoa đều cần đến đôi bàn tay con người, yên cầu ở nghệ nhân sự kiên nhẫn, khôn khéo đầy yêu thương. Sản phẩm hoa giấy Thanh Tiên đã góp mặt tại Festival Huế, Festival làng nghề, lễ hội áo dài, cung đình, những sự kiện văn hóa… thậm chí còn xuất khẩu sang nhiều nước.
Khi hoa giấy Thanh Tiên xuất hiện trên khắp nẻo đường là biết một mùa xuân sắp đến gần
Hiện nay, hoa giấy không còn là “tài sản” riêng của ngôi làng nhỏ ven sông nữa mà đã lan tỏa thành thứ văn hóa truyền thống truyền thống ý thức của hàng loạt Nhân dân Huế, đặc biệt quan trọng quan trọng vào mỗi dịp tết đến, xuân về.
Những nghệ nhân trong làng kể rằng, ai ở Thanh Tiên cũng biết làm hoa giấy, từ khi là những đứa trẻ ngồi chơi trong lòng ông bà, đôi bàn tay nhỏ tập gấp những cánh hoa xinh. Nhưng hiện nay chỉ còn một số ít gia đình giữ nghề, trong đó có 3 cơ sở vừa sản xuất vừa duy trì hoạt động thưởng thức làm hoa dành cho du khách.
Cơ sở của nghệ nhân Nguyễn Hóa nằm trong số đó. Ngoài vợ chồng ông, 3 người con trai cũng đều là những người thợ lành nghề; trong đó có anh con trai lớn Nguyễn Hiếu cũng là một nghệ nhân đã có gần 20 năm trong nghề làm hoa giấy, đặc biệt là hoa sen. Anh Hiếu cho biết, với sự dịch chuyển của thời gian, hoa giấy không còn đơn thuần phục vụ cho việc thờ cúng tại những khoảng trống nhất định mang tính truyền thống mà được khách hàng ưu thích để trang trí trong khoảng trống gia đình, hàng quán. Chính vì vậy, nghề làm hoa giấy có thêm thời cơ phát triển, không chỉ sản xuất mạnh trong dịp tết cổ truyền mà còn được làm quanh năm.
Tất cả các công đoạn sản xuất đều hoàn toàn được làm thủ công. Để bắt đầu làm hoa giấy, những nguyên liệu phải chuẩn bị trước nhiều tháng
Với sự nỗ lực gìn giữ những giá trị văn hóa ý thức của cha ông mà làng hoa giấy Thanh Tiên đã được Ủy Ban Nhân Dân tỉnh Thừa Thiên Huế công nhận là làng nghề truyền thống lịch sử vào năm 2013.
Nhằm giữ hồn cho một di sản làng nghề, để nét đẹp hoa giấy Thanh Tiên lan tỏa và lưu truyền những giá trị tinh hoa, góp thêm phần làm đa dạng, phong phú lẫn những nét đặc trưng riêng của nghề bằng tay thủ công truyền thống Huế trong dòng chảy văn hóa dân gian; những năm gần đây, chính quyền địa phương cũng đã có nhiều nỗ lực vừa bảo tồn, vừa đẩy mạnh kêu gọi đầu tư, tạo điều kiện kèm theo tăng trưởng và lan rộng ra thị trường tiêu thụ đối với các sản phẩm của làng nghề này. Đồng thời, tăng cường quảng bá để lôi cuốn hành khách đến với làng nghề, lan tỏa các giá trị, tinh hoa của nghề làm hoa giấy.
H.THẮM – T.HIỀN
