Vẽ bột màu

Vẽ bột màu

* Chất liệu, lịch sử và kỹ thuật tranh bột màu:

1. Chất liệu:

Chất liệu ( còn gọi là màu bột, màu goát ) vốn là màu ở dạng bột khô ( nghiền từ khoáng chất hay điều chế hóa chất ), khi vẽ thì dùng bút lông cứng và bẹt trộn với keo ( grom arabic, keo da trâu, hồ nếp, hồ tẻ, keo sữa … ) và nước rồi vẽ lên giấy, gỗ hay vải …
Đây là vật liệu vẽ tranh thuộc loại tiện nghi và rẻ tiền nhất : bột màu khô, keo, giấy in báo đều thuộc loại rẻ tiền, dễ mua, nếu vẽ hỏng thì hoàn toàn có thể xé bỏ ngay, không tiếc, rồi vẽ lại thuận tiện. Bột màu rất mau khô, nếu vẽ hỏng thì dễ xóa bởi toàn bộ các màu đều phủ lên nhau được, kể cả màu trắng cũng hoàn toàn có thể phủ kín màu đen ( nếu màu bên dưới đã khô ) .
Trước đây các họa sỹ ta quen vẽ bột màu khô trộn keo, hòa nước, nay trên thị trường đã thông dụng loại bột màu nghiền sẵn, đóng trong các lọ nhựa, gọi là màu goát ( gouache – tiếng Pháp ). Các sinh viên và họ a sĩ trẻ giờ đây quen dùng màu goát đóng hộp hơn màu bột khô vì đã sẵn keo, đỡ phải nghiền và trộn .
Bột màu nghiền sẵn đã từng rất tiện nghi để vẽ quảng cáo đến mức mà tiếng Anh gọi là poster colour và tiếng Trung Quốc gọi là quảng cáo sắc hay quảng cáo nhan liệu – đều có nghĩa là màu vẽ quảng cáo ( ngày này người ta đa phần phong cách thiết kế quảng cáo và in ra từ máy vi tính ) .

2. Lịch sử

Có lẽ đây là vật liệu cổ xưa nhất trong lịch sử vẻ vang quả đât bởi đã Open từ thời kỳ đồ đá mới : người nguyên thủy đã vẽ tranh lên vách hang bằng loại màu tự nhiên nghiền từ đất đá, trộn với chất kết dính là tủy xương hay mỡ động vật hoang dã mà họ đã săn bắt được .
Sau đó, khi văn minh xã hội cần có tranh vẽ để ship hàng tôn giáo và nghệ thuật và thẩm mỹ thì người ta đã sản xuất màu từ các khoáng chất, thực vật, thậm chí còn động vật hoang dã thành ra các chất màu dạng bột. Đây là những màu cơ sở để sản xuất ra màu nước, màu keo, màu sáp, tempera, sơn dầu … trong lịch sử vẻ vang mỹ thuật .
Tuy vậy, ở phương Tây người ta phần nhiều chỉ dùng màu bột đê thử màu hay làm phác thảo. Sang đến nước ta vào thời Pháp thuộc, bột màu mới từ từ trở thành vật liệu độc lập do tiện nghi, rẻ tiền, tương thích với các họa sỹ ở một nước nghèo lại đang có cuộc chiến tranh ác liệt …
Dù có vẻ như không thuộc quý phái màu sang chảnh, đắt tiền nhưng do được số đông các họa sỹ Nước Ta tìm tòi, thể nghiệm quá nhiều suốt thời cuộc chiến tranh dài 30 năm và thời bao cấp sau đó khoảng chừng 15 năm nên tranh bột màu ở nước ta đã đạt được 1 số ít thành tựu đáng trân trọng ở tầm cỡ tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật. Có thể đơn cử 1 số ít tranh bột màu rực rỡ được tọa lạc trong Bảo tàng Mỹ thuật Nước Ta như : Du kích tập bắn của Nguyễn Đỗ Cung, Đền Voi Phục của Văn Giáo, TP.HN đêm giải phóng của Lê Thanh Đức, Đứa nào cũng được học cả của Sỹ Tốt, Khâu áo của Trần Lưu Hậu, Ao làng của Phan Thị Hà, Bên bờ áo của Nguyễn Đức Hòa … Riêng họa sĩ Văn Giáo trở thành người chuyên vẽ tranh bột màu suốt cả đời .

Du kích tập bắn – Nguyễn Đỗ Cung

Đền Voi Phục – Văn Giáo

Hà Nội đêm giải phóng – Lê Thanh Đức

Đứa nào cũng được học cả – Sỹ Tốt

Hiện này do điều kiện kèm theo vật chất xã hội ngày một cải tổ nên hầu hết các họa sỹ đã không còn mặn mà với thể loại tranh bột màu nữa. Nhưng bột màu vẫn còn được sinh viên mỹ thuật sử dụng rất nhiều để làm bài tập vì rẻ tiền, dễ mua, thuận tiện, dễ dập xóa nếu phải sửa, dễ xé bỏ vẽ lại nếu vẽ hỏng … mà vẫn hoàn toàn có thể đạt hiệu suất cao cao. Mặt khác, các họa sỹ trong nghành trang trí, phong cách thiết kế sân khấu vẫn còn dùng bột màu liên tục để làm phác thảo, vẽ phông cảnh hay tô màu để giả các thành phần kiến trúc .

3. Kỹ thuật vẽ tranh bột màu:

* Chuẩn bị vật liệu – họa phẩm:

– Bộ bút bẹt, đủ 12 chiếc, loại dùng để vẽ sơn dầu hay bột màu .
– Hoặc là bột màu khô đủ các màu, mua lẻ từng lạng trong túi nylon bán tại các shop họa phẩm ở các cổng trường mỹ thuật. Loại màu bột khô này thường đựng trong loại hộp gỗ ngăn thành 12 cho đến 24 ô vuông với nắp đậy chung có dán lớp đệm mút ( mousse ) để chống đổ hay rơi vãi màu ra ngoài. Vẽ bột màu khô rất mất công pha nước, trộn keo, đánh nhuyễn trên palét rồi mới vẽ được ; mà nếu không đủ lượng keo thì khi khô sẽ bị rụng màu. Bù lại, màu dễ trong, dễ dàn phẳng và đều hơn, năng lực tả thật tốt hơn loại màu goát nghiền sẵn đóng hộp .
– Hoặc là mua màu goát đã nghiền sẵn với keo, đóng trong các hộp nhựa dạng ống tròn ( của Trung Quốc ) hay trong tuýp nhựa mềm ( của Pháp ). Loại màu pha sẵn này có đắt hơn màu khô nhưng có vẻ như tiện nghi hơn nhiều vì đỡ công trộn lẫn, vẽ được ngay, màu rất mạnh và tươi. Tuy nhiên do sẵn khá nhiều keo nên loại màu này khó dàn phẳng, hơi kém trong trẻo, màu dễ xỉn, dù hoàn toàn có thể đắp dày hơn một chút ít .

Hai loại bột màu: Bột màu khô (trong hộp gỗ) và Goát (trong các lọ nhựa tròn)

Loại bút bẹt để vẽ bột màu và bảng pha màu (palét)

– Bảng pha màu ( palét ) là một tấm gỗ dán quét sơn trắng hay đánh vécni sẵn, có đục lỗ oval ( để luồn ngón tay cái bên trái qua khi cầm vẽ ), bán tại shop họa phẩm ở toàn bộ các trường mỹ thuật. Cũng hoàn toàn có thể tự chế bằng gỗ dán hay tấm mica nhựa trắng ( màu trắng để dễ so sánh các màu khi vẽ ) .
– Keo để dùng với bột màu khô : gôm arabic, keo da trâu, pha sẵn với nước nóng ( cho dễ tan ) trước khi vẽ theo tỷ suất 1 keo 3 nước. Cũng hoàn toàn có thể mua keo dán, hồ dán hay keo sữa cho tiện dùng ngay nhưng coi chừng vẽ keo đặc quá sẽ làm màu bị xỉn và cứng .
– Lọ hay ống đựng nước, miệng rộng, có nắp đậy, để pha màu và rửa bút .
– Bảng gỗ dán để bồi giấy vẽ. Lý tưởng nhất là cỡ A3 ( 40 x 60 cm ) và dày khoảng chừng 5 mm .
– Giấy vẽ : hoàn toàn có thể dùng giấy canson dày để vẽ ngay cho tiện, đỡ phải bồi nhưng phải mua giá đắt, vẽ hỏng phải bỏ thì phí. Tốt nhất và thông dụng nhất với tranh bột màu là giấy in báo. Nhưng loại giấy này không hề vẽ ngay ( vì gặp nước sẽ bị nhăn, nhũn, không phẳng nữa ) mà phải bồi lên bảng gỗ dán .

* Cách bồi giấy in báo để vẽ tranh bột màu

– Chuẩn bị bảng gỗ dán thật sạch, tuyệt đối không có các vết hồ, cồn dán hay màu cũ trên mặt phẳng ( để sau này không dính và làm rách nát giấy khi ta bồi đợt giấy mới ) .
– Định vẽ bài với khuôn khổ nào thì phải rọc sẵn giấy in báo to hơn, mỗi cạnh thêm khoảng chừng 5 – 6 cm, tức là mỗi bên thừa ra 2,5 – 3 cm so với khuôn khổ bài định vẽ. Lấy bút chì và thước kẻ sẵn số lượng giới hạn khuôn khổ của bài rồi kẻ tiếp một khung nữa lớn hơn khuôn khổ bài một chút ít ( khung ngoài rộng hơn khung trong độ 5 ly là được ). Gập sẵn tổng thể các cạnh giấy lật lên theo khung ngoài .
– Đặt giấy ngay ngắn vào đúng vị trí cân đối của bảng vẽ. Phết hồ dán hay miết cơm nguội hoặc bún vào 4 cạnh giấy đã gập lật lên. Tốt nhất là loại hồ dán nấu từ bột gạo tẻ, sau đó đến bún sợi, cơm nguội thì phải nhão mới dùng được. Phết hồ xong không được lật úp 4 cạnh giấy xuống ngay .
– Dùng khăn mặt hay vải ướt sũng để lau nhẹ ( nhẹ để không làm rách nát hay sờn mặt giấy ) trên mặt giấy theo nguyên tắc lần lượt từng nhát từ giữa ra ngoài. Khi nào giấy thấm ướt đều, ép sát xuống bảng, không còn bọt khí lẩn bên dưới nữa thì lật 4 cạnh giấy xuống và ấn nhẹ để bảo vệ hồ hay bún dính xuống mặt gỗ dán .
– Đợi giấy khô nhưng không phơi bảng ra ngoài nắng và gió ( vì giấy sẽ bị rách nát ) mà nên để trong nhà cho khô tự nhiên. Nguyên tắc của việc bồi giấy là phải 4 cạnh khô trước, ở giữa khô sau ( cho căng đều ) nên trước khi hong khô cần chấm thêm vải ướt vào khu vực giữa tờ giấy ( để khô chậm hơn so với ngoài rìa ). Vậy là ta đã bồi xong giấy để vẽ bột màu .

* Các bước vẽ bột màu:

– Phác hình nhẹ nhàng bằng bút chì .
– Lấy bút bẹt cỡ vừa để pha một chút ít màu nhạt ( vàng đất ví dụ điển hình ) rồi tô lại các nét chì đã phác làm cữ .
– Quan sát mẫu hay cảnh mà ta định vẽ xem những mảng màu lớn và hầu hết nhất là màu gì rồi lấy bút bẹt cỡ to pha sẵn mấy màu ấy ( nên pha sẵn lượng màu khá nhiều để tương ứng với các mảng lớn, không nhất thiết phải pha đúng mực ngay màu định vẽ mà chỉ cần gần đúng ). Cách pha : chấm bút vào keo rồi chấm vào màu và đặt xuống palét xoay đi xoay lại, lật lên lật xuống cho đến khi màu thật nhuyễn, nếu đặc quá thì chấm thêm nước pha vào cho loãng hơn một chút ít, xong rồi để đó đi pha thêm màu cho mảng lớn khác bằng bút bẹt to khác .
– Dùng bút bẹt cỡ lớn chấm đẫm màu đã pha rồi vẽ lên các mảng lớn đã phác. Chú ý : không tô đung số lượng giới hạn đã phác mà nên tô chờm ra ngoài. Sau đó tô màu bên cạnh chờm quá số lượng giới hạn trở lại là vừa ( như vậy các giới hán sẽ nhuyễn, không bị cứng, vì đây là tranh vẽ chức không phải tranh tô ) .
– Pha tiếp màu cho các mảng nhỏ hơn và vẽ vào các vị trí ấy. Cứ như thế cho đến khi thấy xong. Chú ý : không khi nào ta hoàn toàn có thể vẽ đúng màu và đúng mảng ngay lập tức ( trừ phi có sẵn hình chuẩn để tô màu chuẩn vào – nhưng như vậy tức là hình tô chứ không phải tranh vẽ – mà tranh vẽ cần sửa đi sửa lại để bộc lộ bút pháp và cảm hứng thẩm mỹ và nghệ thuật ). Bởi vậy ta cần tinh chỉnh và điều khiển các nhát bút sao cho tương đối tự do, tương đối đúng vị trí và hình mảng, nếu cần hoàn toàn có thể dập đi, sửa lại, chồng đè màu khác cho tới khi đạt dự tính : tả được hình khối, ánh sáng, sắc tố, độ gần xa một cách hợp tác ăn ý .
– Cuối cùng ta lấy bút nhỏ tỉa vào các chi tiết cụ thể chính. Phải tỉa trên nền màu còn ướt cho hợp tác ăn ý, tránh tỉa trên nền màu đã khô ( sẽ cứng ) .
+ Những ai mới tập vẽ bột màu đều rất không dễ chịu khi màu sau chưa vẽ mà màu trước đã khô ( màu sẽ cứng, không rung cảm ). Có 2 cách khắc phục. Một là nhúng ướt giấy trước mỗi lần vẽ. Cách làm này tiện nghi nhưng hơi lười : hiệu suất cao hợp tác ăn ý ngay nhưng nếu nhúng nước nhiều thì giấy bồi hoàn toàn có thể bị bong, bột màu đã vẽ hoàn toàn có thể trôi mất hoặc bị bạc mầu. Hai là chỉ dùng bột màu khô pha màu thuật nhuyễn với keo và nước với lượng luôn nhiều hơn thiết yếu một chút ít, vẽ nhanh nhưng không cần kỹ ngay, vẽ nhiều lượt mỏng dính và luôn bảo vệ kín phần đông diện tích quy hoạnh bài. Như vậy bài luôn ướt đều, ta chỉ cần tỉa tót vào lúc cuối là được. Tất nhiên phong thái gì thì cũng phải rèn luyện nhiều mới đạt tác dụng ( chỉ có thiên tài mới vẽ một lần được ngay mà thôi ) .
+ Không trát màu quá dày vì bột màu sẽ rụng mất .
+ Không nên cứ thấy sáng hơn là pha thêm trắng vì các màu ngoài sáng rất đa dạng và phong phú và tỏa nắng rực rỡ, nếu pha trắng nhiều sẽ làm màu bị bạc. Cần tận dụng các màu tươi đẹp để vẽ ngoài sáng .
+ Không phải cứ thấy tối hơn là pha thêm đen vì tối không có nghĩa là đen kịt, pha nhiều đen sẽ làm màu bị chết. Cần tận dụng các màu đậm để thay thế sửa chữa màu đen ( chỉ khi đen rõ mới dùng màu đen ) .
+ Bất đắc dĩ mới để chừa trắng giấy, người mới tập nên vẽ kín bài .
+ Cách vẽ này không vận dụng cho bài trang trí .

* Các kỹ thuật vẽ bột màu:

– Vẽ kiểu ướt : Đây là kỹ thuật dễ nhất cho người mới tập .
– Vẽ kiểu khô : không cần ướt đều, pha màu nào vẽ màu ấy, phần nhiều vẽ đâu được đấy. Đây là cách vẽ của những người đã có kinh nghiệm tay nghề, đã tập luyện nhiều, vẽ chắc ăn. Chú ý : màu không pha loãng mà nên hơi đặc một chút ít, hạn chế bút nhỏ, nên dùng bút bẹt cỡ to vì cách này vẽ tạo mảng tốt hơn vờn tỉa. Có thể vẽ rất nhiều lần sau nhiều ngày mà mỗi lần vẽ tiếp không cần nhúng bài vào nước làm gì. Tất nhiên cách này không dễ và cần phải rèn luyện rất nhiều mới có tác dụng tương đối. Đặc biệt với cách vẽ này không nhất thiết phải bồi giấy, chỉ cần giấy tốt, dày, dạng canson hay conqueror ở mức vài trăm g. m ( tất yếu nên vẽ kính cả 4 góc bài, nếu không thì bài sẽ bị quăn góc ). Ngay khi vẽ xong ta thấy mặt tranh hoàn toàn có thể cong phồng – lượn sóng khá không dễ chịu. Nếu có điều kiện kèm theo, nên để bài vào chỗ ẩm cho giấy doãi ra, sau 1 – 2 ngày mang ra chỗ khô, để khoảng chừng 3 – 4 giờ rồi ép vào giữa một chồng báo dày cho đến khi khô hẳn, bài sẽ phẳng .
– Vẽ chồng đè : nếu để xóa hẳn thì ta nên chờ màu dưới khô mới vẽ đè lên cho chắc ăn. Còn nếu chồng đè thường thì trong khi vẽ thì nên chú ý quan tâm : màu sau nên pha đặc sánh hơn màu trước, khi vẽ cứ mạnh dạn phết lên, nếu không phủ kín hết hay màu bên dưới vẫn nổi lên phần nào thì đó mới là hiệu suất cao thẩm mỹ và nghệ thuật ( cần nhớ : ta vẽ chứ không tô màu ) .
Không nên phủ kín một mảng lớn bằng một mảng lớn khác mà nên phết các nhát bút rộng bản tích hợp lại thành mảng lớn nhưng cố ý bỏ sót các lốm đốm màu bên dưới, tạo ra hiệu suất cao phối màu sinh động. Không nhất thiết phải ( và không hề ) pha màu đúng ngay lập tức : cứ pha lần đầu gần đúng và cứ vẽ, sau đó pha lần thứ 2 đúng hơn và phết đè lên ( thế mới là vẽ chứ không phải là tô ) .
– Vẽ kiểu rửa : trong quy trình vẽ, đôi lúc có những chỗ bị lầy, nghĩa là màu pha sai, càng sửa càng sai mà mảng màu đã rất dày, ướt sũng, không khô, màu dưới lộn lên trên một cách không dễ chịu. Để khắc phục, ta nên đưa tấm bảng bồi bài ra chỗ có vòi nước để rửa bớt bằng bút bẹt rộng bản rồi chờ gần khô vẽ lại. Khi rửa phải thật nhẹ tay kẻo rách nát giấy, hỏng bài .
Cũng có khi ta rửa xong, thấy màu ở chỗ cần rửa đã ngấm vào giấy một cách vừa độ, hợp tác ăn ý với xung quanh thì hoàn toàn có thể yên tâm để như vậy, khỏi vẽ đè lên đó làm gì. Theo cách này, ta sẽ có kiểu tranh bột màu phối hợp các mảng vẽ và mảng rửa còn sót màu. Tất nhiên phải rèn luyện nhiều thì sự phối hợp giữa mảng vẽ với mảng rửa mới thật sự hợp tác ăn ý .

4. Nhược điểm của bột màu

– Dễ bị BẠC MÀU : khi khô màu không thắm như lúc ướt ( do đó khi vẽ nên pha màu đậm hơn và tươi hơn một chút ít để đến khi khô là vừa ) .
– trái lại, dễ bị XỈN MÀU : nếu pha keo đặc quá hoặc chỉ pha keo mà không pha nước. Riêng với màu goát ( pha sẵn đóng hộp nhựa tròn của Trung Quốc ) thì càng trộn lẫn nhiều và càng day, lật bút nhiều thì khi vẽ, mảng màu sẽ bị tối lại, mất độ tươi, gọi là xỉn .
– Dễ bị RỤNG, BONG, TRÓC nếu vẽ màu quá dày hoặc pha không đủ lượng keo ( loãng quá ) .
– Nếu không vẽ liền mạch thì màu hôm sau khó ăn nhập với màu hôm trước. Do đó nếu hôm sau vẽ tiếp thì không phải là vẽ thêm mà vẽ lại phần nhiều hàng loạt cho hợp tác ăn ý hàng loạt .

– Màu goát pha sẵn trong hộp nhựa tròn có vẻ rất tiện lợi (đỡ công pha trộn) nhưng nếu để vẽ tĩnh vật hay phong cảnh thì sẽ khó hơn nếu so với màu bột khô pha keo và hòa nước (dù rất mất công pha trộn).

>> > Bột màu ” Gouache ”
>> > Học vẽ – Bột màu
>> > Tranh bột màu – Sưu tầm

Source: http://amthuc247.net
Category: Cách pha